Leki stosowane w chorobach układu oddechowego

Choroby układu oddechowego należą do najczęstszych schorzeń współczesnego świata. Wynika to z rosnącej ekspozycji na liczne czynniki toksyczne czy alergeny. Warto więc powtórzyć najważniejsze kwestie z nimi związane, co pozwoli nam na dobranie odpowiedniego leczenia. 

Jak leczyć kaszel suchy i mokry?

Jednym z najczęściej powielanych reklamowych mitów jest możliwość stosowania jednego konkretnego preparatu w kaszlu mokrym jak i suchym. Nie jest to prawdą. Mechanizm powstawania obu rodzajów kaszlu jest różny, dlatego też w ich leczeniu stosuje się leki o innym profilu działania. Przypomnijmy sobie charakterystykę obu typów kaszlu:

• Kaszel suchy (nieproduktywny) –  brak w nim odkrztuszania plwociny, powstaje w wyniku nadmiernego pobudzania receptorów kaszlowych w oskrzelach. W leczeniu stosuje się leki hamujące odruch kaszlowy. 
• Kaszel mokry (produktywny) – często następstwo kaszlu suchego, towarzyszy mu odkrztuszanie wydzieliny, która zalega w drogach oddechowych. W tym przypadku kaszel jest korzystny, ponieważ umożliwia ich oczyszczenie. Dlatego też, w jego leczeniu nie stosujemy leków hamujących odruch kaszlu, tylko leki mukoaktywne, które zwiększają efektywność kaszlu m.in poprzez rozrzedzanie wydzieliny.
  

W przypadku leków na kaszel pamiętaj:

• leki wykrztuśne nie powinny być przyjmowane przed snem, ponieważ będzie to powodowało u pacjenta problemy z zaśnięciem.
• przy przyjmowaniu leków wykrztuśnych zaleca się picie dużej ilości płynów,
• kaszel suchy i mokry to nie jedyne rodzaje kaszlu, wśród innych rodzajów możemy wymienić kaszel szczekający (przy zapaleniu krtani), świszczący, alergiczny, spastyczny czy nerwicowy. 
  
  

Jakie są różnice pomiędzy astmą a POChP?

W tym przypadku mamy do czynienia z odrębnymi jednostkami chorobowymi. Astma jest chorobą która często pojawia się przed 20. r.ż. Nasilenie objawów następuje w nocy lub nad ranem. Mogą one być również nasilane poprzez wysiłek czy stany emocjonalne. Objawy pojawiają się często nagle lub zmieniają się sezonowo. Astma jest chorobą rozwijającą się na podłożu zapalnym. Jej dwiema najważniejszymi składowymi jest skurcz oskrzeli i zapalenie eozynofilowe. 

Z kolei POChP występuje często u osób starszych po 40. r.ż, często u palaczy. Chorym towarzyszą ciągłe objawy pod postacią przewlekłego kaszlu i odkrztuszania plwociny. Nie mają one jednak związku z czynnikami prowokującymi. Zauważa się również stałą progresję objawów w czasie. Obserwuje się w jej trakcie uszkodzenie tkanek poprzez włóknienie, towarzyszy jej zapalenie neutrofilowe. 

Jakie leki stosuje się w astmie a jakie w POChP?

Farmakoterapia astmy skupia się na dwóch aspektach: kontroli przebiegu astmy oraz leczenia objawowego. W pierwszym przypadku stosuje się leki, które działają na przyczynę jej powstawania, czyli reakcje zapalne. Zaliczamy do nich: 

• glikokortykosteroidy
• leki przeciwleukotrienowe
• agoniści receptorów beta + wGKS
• długo działający antagoniści receptorów cholinergicznych
• teofilina
• leki biologiczne
  

W leczeniu objawowym astmy z kolei stosujemy leki, które znoszą skurcz mięśni gładkich oskrzeli, co wpływa na poprawę parametrów wentylacji. Wyróżnić możemy tu:

• agonistów receptorów beta o krótkim czasie działania (SABA)
• glikokortykosteroidy
• cholinolityki
• teofilina krótko działająca
  

POChP jest chorobą, która charakteryzuje się stałym ograniczeniem przepływu powietrza przez drogi oddechowe. Dlatego też w tym przypadku farmakoterapia będzie miała na celu zmniejszenie występowania objawów i ich częstotliwości, a także poprawę tolerancji wysiłku fizycznego przez chorych. Z racji chęci poprawy parametrów wentylacji w POChP (tak samo jak w leczeniu objawowym astmy) niektóre z zastosowanych grup leków w obu jednostkach będą się pokrywać ze sobą.  W przypadku POChP stosujemy:

• beta2-agoniści
• cholinolityki
• teofilinę
• inhibitory fosfodiesterazy-4
  

W przypadku leków na astmę i POChp, pamiętaj:

• chorzy na astmę aspirynową nie mogą bezwzględnie przyjmować NLPZ, bezpieczne jest stosowanie u nich np. paracetamolu
• podstawą w terapii prowadzenia obu jednostek powinno być nakłonienie pacjenta do rzucenia palenia,
• ważne jest poinstruowanie pacjenta, w jaki sposób powinni używać konkretnego inhalatora, informacje te znajdzie on w ulotce leku lub u swojego farmaceuty.
  
  
  

Autor: Józef Muszyński